“Có nơi nào tuyển dụng không bằng cấp, cho tôi xin vào làm với nhé. Việc gì cũng được!”, anh N.H., tài xế xe ôm công nghệ nói với phóng viên khi được hỏi công việc dạo này có ổn không.

“Bây giờ nghề tài xế bạc bẽo quá”

Mới đây, tài xế N.H. (35 tuổi, ngụ tại TPHCM) cầm sẵn bộ hồ sơ xin việc trên tay, lái xe đến trụ sở ngân hàng để xin làm bảo vệ vì đồng lương tài xế không đủ nuôi sống vợ, con. “Không biết có được nhận hay không, nhưng vẫn phải cố”, anh H. nói.

Có thâm niên hơn 8 năm lái xe ôm công nghệ, anh H. cho hay năm nay thu nhập đã giảm 50% so với thời điểm mới vào nghề.

Thu nhập giảm một nửa, tài xế xe ôm công nghệ tiếc thời “vàng son” (Ảnh minh họa: Sơn Nguyễn).

Mỗi ngày, nam tài xế phải làm việc từ 6h đến 23h để kiếm số tiền 300-400.000 đồng. Tuy nhiên, sau khi trừ các chi phí xă.ng xe, ăn uống, anh bỏ túi 250.000 đồng/ngày.

Thậm chí, có hôm chạy từ sáng sớm đến hơn 15h, anh chỉ kiếm được 156.000 đồng. Theo anh H., số tiền này chỉ đủ nuôi bản thân anh, không thể “mơ” đến chuyện lo cho gia đình nhỏ.

Tài xế xe ôm công nghệ Phan Ngọc (38 tuổi, ngụ tại TPHCM) cũng vừa “gác” nghề gắn bó hơn 9 năm để chuyển sang bán xôi.

“Bây giờ nghề tài xế bạc bẽo quá, tôi đành làm việc khác thì mới mong kiếm đủ tiền nuôi gia đình. Khi nào rảnh thì tôi mới chạy xe kiếm thêm, tôi không xem nó là công việc chính nữa”, anh Ngọc nói.

Theo anh Ngọc, chiết khấu giữa công ty và tài xế tăng dần qua từng năm. Đến nay, chiết khấu lên đến 33%, (đã bao gồm thuế thu nhập cá nhân, VAT). Nếu trừ luôn cả phí xă.ng xe, bảo trì, ăn uống,… thì tài xế chỉ bỏ túi khoảng 50% giá trị thực nhận của mỗi chuyến xe. Dù vậy, số lượng cuốc xe lại giảm liên tục do ngày càng có nhiều người đăng ký làm tài xế.

“Trước đây, tài xế có thể kiếm được 3.500 đồng hoặc nhiều hơn đối với mỗi km. Giờ chỉ còn 3.000-3.300 đồng/km thôi. Tài xế nào muốn thu nhập như cũ thì phải tăng số giờ chạy lên, nhưng đâu phải ai cũng đủ sức”, anh Ngọc chia sẻ.

Có nên coi xe ôm công nghệ là nghề cho thu nhập chính

Từ kiếm được 700-800.000 đồng/ngày, tài xế Ngọc ngậm ngùi khi thu nhập giảm còn 500.000 đồng, thậm chí là 200.000 đồng/ngày.

Hằng tháng, riêng tiền ăn và học phí cho con anh Ngọc đã tốn ngót nghét 10 triệu đồng. Vợ anh từ nội trợ, giờ đây phải đi làm để phụ chồng kiếm tiền lo cho gia đình. Theo anh Ngọc, muốn đủ sống, tài xế xe ôm công nghệ phải làm việc hơn 12 giờ/ngày. Đối với những hôm ế khách, họ phải làm việc suốt 14-15 giờ/ngày.

Nhiều tài xế cho biết, họ phải tăng số giờ làm việc để có thu nhập đủ nuôi sống gia đình (Ảnh minh họa: Nam Anh).

“Có nhiều đồng nghiệp muốn chuyển nghề nhưng vì nhiều lí do nên chưa thể. Tôi bỏ 9 năm theo nghề, thu nhập thì càng lúc càng giảm, chỉ có sức khỏe bị t.ổn h.ại nhiều. Việc bán xôi tuy không đem lại lợi nhuận cao, nhưng thu nhập của 4 giờ bán đã bằng 14 giờ làm tài xế”, anh Ngọc cho hay.

Đồng cảm với anh Ngọc, tài xế N.H. đã ở thế sẵn sàng bỏ nghề ngay khi tìm được công việc mới.

Trước đây, anh H. từng là nhân viên kỹ thuật máy tính với mức lương trung bình. Tính chất công việc gò bó thời gian khiến anh không chăm sóc được 2 con nhỏ. Lúc này, anh H. nghe nói rằng nghề lái xe ôm công nghệ có thu nhập cao, thời gian lại linh hoạt nên không ngần ngại bỏ nghề để chạy xe ôm.

Sau hơn 8 năm làm tài xế, anh H. nhận ra ngoài thu nhập trước mắt, thứ anh nhận lại cuối cùng là sự lãng phí cơ hội, thời gian và sự hao tổn về sức khỏe.

Giờ đây, anh H. dù có muốn quay về làm công việc cũ cũng không thể. Vì vậy, vị trí bảo vệ mà anh sắp xin vào làm chính là chiếc “phao cứu sinh” duy nhất trong thời điểm hiện tại.

Ngày nay, càng có nhiều tài xế “v.ỡ mộ.ng” vì xem nghề lái xe ôm công nghệ là nguồn thu nhập chính. Theo TS. Huỳnh Thanh Điền (Giảng viên trường Đại học Nguyễn Tất Thành), không nên xem công việc lái xe ôm công nghệ là một nghề ổn định, bởi nó chỉ như “ph.ao c.ứu sinh” khi lao động chưa có tay nghề hoặc đang không biết làm gì.
Không ít chuyên gia cho rằng, người lao động không nên xem nghề lái xe ôm công nghệ là công việc chính, mang tính chất lâu dài (Ảnh minh họa: Nguyễn Chi).
Công việc này chỉ có thể giải quyết được lượng lao động nhàn rỗi, không phải là công việc mang lại sự ổn định lâu dài, “nghĩa là nó không bền”.

“Thời điểm này, thị trường lao động sẽ tự điều chỉnh, cung và cầu sẽ tự cân bằng nhau. Tôi dự đoán sẽ không còn nhiều người theo nghề tài xế xe ôm công nghệ nữa, nguồn lao động sẽ được “trả” lại cho những ngành nghề khác”, ông Điền nói.

Không những vậy, tài xế xe ôm công nghệ cũng không có bảo hiểm xã hội do doanh nghiệp chi trả. Do vậy, tài xế sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro về sức khỏe, tai nạn giao thông khi hành nghề.

“Ví dụ như đã làm công nhân, ngoài giờ thì nên nghỉ ngơi để tái tạo sức lao động. Làm công nhân 8 tiếng/ngày, tối còn chạy xe ôm thì không đáng. Vì làm việc không thường xuyên, bản thân người lao động cũng không có cuốc chạy nhiều mà còn ảnh hưởng sức khỏe, thời gian”, ông Điền cho hay.

Không còn hái ra tiền, tài xế xe ôm công nghệ nửa buổi được 43.000 đồng

Hà Nội – Thu nhập giảm một nửa, vắng khách, nằm vắt mình trên xe hàng giờ để chờ khách là tình trạng chung của nhiều xe ôm công nghệ hiện nay. Mặc dù từng được xem là nghề “hái ra tiền” nhưng vì tính cạnh tranh cao, không ổn định, nhiều lái xe công nghệ không còn mặn mà xem đây là nguồn thu nhập chính.
Tài xế xe ôm công nghệ nằm vắt mình trên xe vì vắng khách. Ảnh: Bích Ngọc

Thu nhập giảm 50%

Bắt đầu công việc chạy xe ôm công nghệ từ năm 2017, anh Bùi Văn Cường (quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội) từ lâu đã xem đây là nguồn thu nhập chính để nuôi sống gia đình.

Theo tài xế này, cách đây khoảng 2 năm, trung bình mỗi ngày anh Cường thu nhập khoảng 1 triệu đồng. Nhưng hiện nay, thu nhập giảm đi một nửa khoảng 300 – 400 nghìn đồng/ngày.

Lí giải về nguyên nhân thu nhập giảm sút, anh Cường cho biết, bây giờ nhiều hãng xe ôm công nghệ ra đời, hơn nữa đây là công việc không đòi hỏi bằng cấp, thời gian linh động chỉ cần chịu được nắng gió, chạy xe liên tục ở ngoài đường thì có thể gắn bó được. Do vậy, ngày càng có nhiều người tham gia.

“Cả ngày hôm nay tôi chạy được khoảng 10 cuốc xe, được khoảng 300 nghìn đồng, giảm một nửa. Gia đình tôi có 3 đứa con, đang tuổi ăn, tuổi lớn, tôi lại là thu nhập chính của gia đình. Không bằng cấp, cũng quen với tính chất công việc, bấp bênh nhưng không thể không làm vì nếu nghỉ thì tiền đâu mà nuôi con” – anh Cường cho biết.

Không khả quan hơn, anh Đỗ Văn Mạnh (Thanh Trì, TP Hà Nội) gần 3 giờ đồng hồ nằm vắt mình trên xe chờ khách nhưng cũng chỉ nhận được 1 lượt đặt xe.

“Từ 12h trưa đến gần 15h chiều, tôi nhận được một lượt khách đặt xe, chạy được 43.000 đồng. Chưa kể, vừa mới nhận được một lượt khách chạy hơn 1km thì khách h.ủy cuốc, thế là coi như m.ất tiền xăng, m.ất công sức” – anh Mạnh cho hay.

Không thể xem là nghề chính

Theo anh Đỗ Văn Mạnh, mặc dù gắn bó với công việc chạy xe ôm công nghệ từ lâu nhưng người tài xế này chưa từng xem đây là công việc mang lại thu nhập chính.

“Lúc nhàn rỗi thì lấy xe ra chạy, kiếm thêm đồng nào thì hay đồng đó. Hơn nữa, giờ mỗi gia đình cũng ít nhất 1-2 chiếc xe máy, giàu thì có cả ô tô thì họ đâu có đi xe ôm, đa số khách đặt xe toàn là khách du lịch, người ở khu vực thành phố thì khá ít” – anh Mạnh bộc bạch.

Lúc mới thịnh hành, xe ôm công nghệ còn được xem là nghề mang lại thu nhập chính. Nhưng bây giờ, từ sinh viên đến người lao động tự do đều có thể tham gia, do đó mà thu nhập càng bấp bênh – anh Mạnh cho biết thêm.

Sinh viên ngành Điện lạnh (TP Hà Nội) P.V.T cho biết: “Năm cuối rồi nên em cũng có nhiều thời gian, tranh thủ chạy để có đồng ra đồng vào. Chạy rồi mới biết công việc này vất vả, ng.uy hi.ểm, nhất là giờ cao điểm vừa buồn ngủ, vừa đói”.
Xe ôm công nghệ chờ khách. Ảnh: Bích Ngọc
Theo sinh viên này, mặc dù có tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp phải chạy xe ôm công nghệ nhưng không thể xem đây là công việc chính. “Em nghĩ, tính chất công việc không ổn định, thu nhập bấp bênh nên chỉ phù hợp lúc rảnh rỗi để kiếm thêm thu nhập chứ không thể xem là công việc chính” – T nói.

Theo một nghiên c.ứu giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam và Trung tâm Tư vấn Sức khỏe và Phát triển Cộng đồng công bố vào cuối năm 2021, Việt Nam có khoảng 200 nghìn lái xe công nghệ của Grab, có mặt ở 46 tỉnh, thành. Trong đó, 26% lái xe công nghệ của Grab có trình độ từ cao đẳng trở lên.

Theo chia sẻ của nhiều tài xế chạy xe công nghệ, mức chiết khấu cố định hiện tại của tài xế GoRide là 30%, GrabBike là 31% còn beBike không niêm yết cụ thể khoản thu này, nhưng dao động trên dưới 39%.

Trong khi đó, cách đây 1 năm, mức chiết khấu cố định của GrabBike và GoRide mới chỉ dừng lại ở 20%, beBike tầm khoảng 25%.