TPHCM dự kiến xây dựng hơn 14.400 căn nhà ở xã hội dành cho các hộ tại các dự án di dời nhà ven kênh rạch với hình thức thuê, mua các căn hộ.

TPHCM sẽ giải tỏa hơn 1.500 căn nhà cải tạo bờ Bắc kênh Đôi. Ảnh: Anh Tú
Ai bị giải tỏa cũng có chỗ ở

Dự án cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi (Quận 8) sẽ giải tỏa 1.571 trường hợp. Trong đó, có tới 1.005 căn nhà giải tỏa trắng. Đáng nói, trong số trường hợp giải tỏa trắng có tới hơn 900 căn nhà không có giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà, đất.

Gia đình ông Nguyễn Minh Trí (65 tuổi, trên đường Phạm Thế Hiển) gồm 6 người chen chúc trong căn nhà gần 30m2, nhưng hơn một nửa căn nhà nằm trên mặt kênh. Ông Trí cho biết, gia đình đã về đây từ trước năm 1975, ở tạm bợ từ đó đến nay.

“Nếu đi khỏi đây thì chưa biết kiếm chỗ nào ở. Nhà diện tích như vầy, giấy tờ không, nếu giải tỏa tiền đền bù sẽ không mua nổi tấc đất cắm dùi!” – ông Trí lo lắng.

Nghe giải thích về việc TPHCM dự kiến sẽ thí điểm cho hộ dân sống ven, trên kênh rạch được mua, thuê mua nhà ở xã hội, ông Trí nói rất mừng nhưng mong muốn được bố trí tái định cư không quá xa chỗ đang ở.

Nhiều ngôi nhà lấn hẳn ra mặt kênh Đôi. Ảnh: Anh Tú
Phó Chủ tịch UBND Quận 8 Phạm Quang Tú cho biết, quận có gần 10.000 căn nhà trên và ven kênh rạch, trong đó tập trung nhiều ở khu vực kênh Đôi. Hiện quận đang tập trung di dời 1.500 căn nhà tại bờ bắc kênh Đôi để cải tạo môi trường, cảnh quan khu vực này.

“Quận 8 đã lập phương án tái định cư, và đề xuất quỹ nhà để chuẩn bị cho dự án. Trong đó, đã rút kinh nghiệm từ những dự án về những trường hợp không đủ điều kiện tái định cư được xem xét giải quyết cho thuê, thuê mua trả góp căn hộ để ổn định cuộc sống sau giải tỏa” – ông Tú nói.

Tương tự, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm qua quận Bình Thạnh và Gò Vấp có 2.257 trường hợp bị giải tỏa.

Ông Hồ Phương – Phó Chủ tịch UBND quận Bình Thạnh cho biết, dự án qua quận có 2.122 trường hợp giải tỏa, trong đó 1.273 trường hợp giải tỏa trắng.

Hiện TPHCM đang đẩy nhanh các thủ tục để xây dựng nhà ở xã hội tại khu đất số 4 Phan Chu Trinh (Phường 12) diện tích hơn 12.000 m2, với 850 căn để phục vụ tái định cư cho các hộ dân giải tỏa trắng trên địa bàn quận Bình Thạnh.

Thí điểm hộ dân trên kênh rạch được thuê, mua nhà xã hội

Ông Lý Thanh Long – Chánh Văn phòng Sở Xây dựng TPHCM cho biết, hiện nay, đa số các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch đều có pháp lý nhà đất phức tạp như nhà không có pháp lý về quyền sử dụng đất, nhà lấn chiếm, nhà có một phần trên đất một phần trên kênh rạch… dẫn đến việc hiệp thương, bồi thường chậm, làm dự án kéo dài. Nhiều trường hợp tiếp tục khiếu nại, chưa đồng ý nhận tiền bồi thường và bàn giao mặt bằng.

Đặc biệt loại nhà trên kênh rạch, hoàn toàn nằm trên mặt nước, tạm bợ, hoàn toàn không có pháp lý, chủ quyền về nhà và đất nên không được áp dụng các chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
TPHCM sẽ giải tỏa trắng hơn 1.300 hộ dân để cải tạo rạch Xuyên Tâm. Ảnh: Anh Tú
Tuy nhiên, trong Luật Đất đai 2024 (đang trình Quốc hội cho phép có hiệu lực từ 1.8.2024), các trường hợp bị thu hồi đất mà có nhà ở trên đất hoặc không có nhà ở trên đất (nếu địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở) thì đều được bố trí tái định cư bằng đất ở hoặc nhà ở theo nhiều hình thức (bán, cho thuê, cho thuê mua) để đảm bảo có chỗ ở cho người có đất bị thu hồi.

Hiện UBND TPHCM đã giao Sở Xây dựng chủ trì xây dựng đề án thí điểm hộ dân có nhà trên kênh, rạch bị di dời để chỉnh trang đô thị được thuê, mua nhà ở xã hội.

Sở Xây dựng TPHCM đang đề nghị các địa phương rà soát, thống kê số lượng nhà ở địa bàn; cập nhật, bổ sung các dự án, tuyến kênh rạch… Từ cơ sở đó, các địa phương đề xuất quỹ nhà ở xã hội, xây mới để phục vụ tái định cho các trường hợp bị ảnh hưởng bởi dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch.

Theo Sở Xây dựng, nếu kế hoạch được làm đồng bộ sẽ tạo bước đột phá phát triển khoảng 14.416 căn ở giai đoạn 2026-2030 phục vụ tái định cư cho dự án cải tạo, chỉnh trang kênh rạch.

Ngoài cải tạo rạch Xuyên Tâm và bờ Bắc kênh Đôi, TPHCM sắp di dời gần 2.000 căn nhà làm 3 dự án.

Dự án cải tạo rạch Văn Thánh dài khoảng 1,5km qua quận Bình Thạnh có tổng mức đầu tư hơn 6.100 tỉ đồng. Có 1.063 hộ sống ven bờ phải giải tỏa với kinh phí bồi thường hơn 4.900 tỉ đồng.

Dự án cải tạo kênh Hy Vọng (quận Tân Bình) dài hơn 1,1km có tổng mức đầu tư gần 2.000 tỉ đồng. Dự án dự kiến di dời 179 căn nhà với vốn bồi thường khoảng 1.595 tỉ đồng.

Dự án xây dựng cải tạo, mở rộng đường Tôn Thất Thuyết và công viên cây xanh dọc bờ Kênh Tẻ (Quận 4) di dời 741 căn với tổng vốn bồi thường khoảng 2.089 tỉ đồng.